Pardus İşletim Sistemi
Pardus ülkemizde geliştirilen ilk işletim sistemidir. Fikir olarak 2003 yılında planlanmaya başlanmış ve ilk kararlı sürümü 27 Aralık 2005 tarihinde yayınlanmıştır. Adını Panthera Pardus Tulliana yani Anadolu Parsı’ndan alan işletim sistemi ilk sürümünden beri kendine özgü projelerle geliştirilmiştir.
Pardus İşletim Sistemi
Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte, Tübitak tarafından ulusal bir işletim sistemi geliştirmenin gerekli olduğu sonucuna varılarak ortaya çıkan Pardus için; dünyada benzer uygulamalar, ulusal bir dağıtımın gerekliliği, yazılım sektörünün mevcut durumu ve eğilimleri araştırılırken; ülkenin bilgi teknolojisi alanındaki insan kaynağı, rekabet unsurları ve yerel yazılım sektörünün kabiliyetleri incelendi.
Projenin teknik alt yapısının oluşturulmaya başlanması 2004 yılında oldu. Ülkemizin hemen her yerinden, alanında uzman kişiler belirlendi ve projeye katılmaları sağlandı. Ulusal işletim sistemi Pardus’un geliştirimesi konusunda yapılan araştırmaların sonucunda Linux tabanlı olmasına karar verildi. 2011 yılının sonunda başlayan Tübitak’taki yeniden yapılanma sürecine kadar Linux tabanı kullanıldı. Yapılan değişiklikler ve süreç uzun sürmüştü. 2013 yılında yayınlanan Pardus 2013 bu yapılanmanın sonrasında ortaya çıkan yeni işletim sistemi sürümüydü. Bu sistemle birlikte Linux tabanı de terk edilmiş, yerine Debian kullanılmaya başlanmıştı.
Yeniden yapılanmaya kadar Pardus için işlevsel ve kullanışlı pek çok yazılım da geliştirildi. Paket yönetim sistemi Pisi, yapılandırma yöneticisi Çomar, kurulum aracı Yalı, açılış sistemi Müdür, ilk ayar sihirbazı Kaptan bunlardan en bilinenleri. Debian’a geçilmesiyle birlikte terk edilen bu projeler gönüllüler tarafından yürütülen Pisi Linux projesi kapsamında sürdürülmektedir.
Günümüzde Pardu s 19.5 XFCE (64-bit), Pardu s 19.5 GNOME (64-bit), Pardu s 19.5 Sunucu (64-bit), Pardus ETAP 5.2 (64-bit) ve Pardus 19.3 ARM64 (AARCH64)’yi buradan indirebilirsiniz.
Pardus projesi kapsamında bütünleşik siber güvenlik sistemi olarak geliştirilen Ahtapot, kimlik yönetim sistemi Engerek, etkileşimli tahta ara yüz projesi Etap ve büyük ve orta ölçekli kurum ya da kuruluşların tüm sistemi tek bir noktadan yönetmelerini sağlayan merkezi yönetim sistemi Liderahenk de kullanılabilir durumdadır.
Açık kaynak kodlu olması açısından geliştirilebilir bir yapıya sahip olan Pard us, kararlı sürümlerle yoluna devam ediyor. Sürüm Yönetimi Takvimi’ne göre ana sürüm 19’un 01/05/2023 tarihine kadar uzun süreli desteği sürecek. Ana sürüm 21 ise 01/05/2025 tarihine kadar aynı desteği alacak.