Etiket: Çomar

Pisi Linux

Pisi Linux İşletim Sistemi

Dünkü yazımızda ülkemizin ilk işletim sistemi olan Pardus‘u anlatmıştık. Pardus’un yenilenme dönemine girdiğinde Linux’tan vazgeçip Debian’a geçtiğini ve Linux’ta kalan kısmın da Pisi Linux olarak devam ettiğini belirtmiştik. Bugünkü yazımızda da Pisi Linux’u konu alalım istedik. Çünkü TÜBİTAK tarafından geliştirilen Pardus’un yanında daha basit gibi dursa da tam anlamıyla cesaret isteyen bir durumun sonucu bu işletim sistemi.

Pisi Linux İşletim Sistemi

Öyle ya da böyle Pardus’un arkasına aldığı destek gerçekten büyük bir destekken Pisi Linux sadece gönüllülük esasıyla devam ediyor. Son kullanıcı odaklı bir işletim sistemi olmasının yanında kullanıcılarına daha basit ama verimli, olabildiğince özgür bir Linux deneyimi yaşatır.

Pardus’tan devraldığı projelerini geliştirerek yeni ve farklı projelerin ortaya çıkmasını sağlamaya çalışan bir anlayışa sahip olması ayrı bir değerlidir. Sunucu ya da kurumsal sürümleri olmadığı gibi şimdilik sadece x64’ü desteklemektedir. Ama son kullanıcı odaklı bir işletim sistemi için de bu yeterli zaten.

Pardus’tan devraldığı projeler içerisinde Çomar, Pisi, Paket Yöneticisi, Yalı, Kaptan, Müdür gibi işlevsel projeler bulunuyor.

ÇOMAR (COnfiguration MAnageR): Temelde bir yapılandırma yöneticisidir. Sistemin doğru çalışması için gerekli olan ayarların kendiliğinde yapılmasını sağlayan ama bu arada da kendine göre değiştirme mantığıyla kullanıcıya büyük haklar tanıyan bir yazılımdır.

PİSİ (Packages Installed Successfully as Intend): Paket yönetim sistemidir ve PYTHON dilinde yazılmıştır. Paket oluşturma, kurma, kaldırma, yükseltme gibi işlevleri yerine getiriyor.

PAKET YÖNETİCİSİ: PİSİ paketlerinin tek tıklamayla kurulup, güncellenip, istenildiği anda yine tek tıkla kaldırılmasını sağlayan yazılımdır ve PYTHON ile yazılmıştır.

YALI (Yet Another Linux Installer): Linux’un kurulmasını sağlayan yazılımın adıdır ve geliştirme çalışmaları hala devam etmektedir.

KAPTAN: Basit anlamıyla bir ayar sihirbazıdır. Masaüstünü rahat kullanabilmek için ayarları kendinize göre şekillendirmenizi sağlar.

MÜDÜR: Hemen hiç görmediğimiz ama işletim sisteminin daha hızlı açılmasını, daha esnek ve kolay bakım yapılabilecek hale gelmesini sağlayan yazılımdır. Bilgisayarınız açılırken çalışmaya başlar ve masaüstü ekranı gelene kadar yapılması gereken her şeyi Müdür yapar.

Bu arada belirtmeden geçmeyelim. Ana dilimizi doğru ve verimli kullanmaya inandığı için Pisi Linux, Türkçe paketlerle ilerlemeyi Türkçe dil desteği olmayan paketleri de Türkçe’ye çevirmeyi düstur olarak benimsemiştir.

Pardus

Pardus İşletim Sistemi

Pardus ülkemizde geliştirilen ilk işletim sistemidir. Fikir olarak 2003 yılında planlanmaya başlanmış ve ilk kararlı sürümü 27 Aralık 2005 tarihinde yayınlanmıştır. Adını Panthera Pardus Tulliana yani Anadolu Parsı’ndan alan işletim sistemi ilk sürümünden beri kendine özgü projelerle geliştirilmiştir.

Pardus İşletim Sistemi

Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte, Tübitak tarafından ulusal bir işletim sistemi geliştirmenin gerekli olduğu sonucuna varılarak ortaya çıkan Pardus için; dünyada benzer uygulamalar, ulusal bir dağıtımın gerekliliği, yazılım sektörünün mevcut durumu ve eğilimleri araştırılırken; ülkenin bilgi teknolojisi alanındaki insan kaynağı, rekabet unsurları ve yerel yazılım sektörünün kabiliyetleri incelendi.

Projenin teknik alt yapısının oluşturulmaya başlanması 2004 yılında oldu. Ülkemizin hemen her yerinden, alanında uzman kişiler belirlendi ve projeye katılmaları sağlandı. Ulusal işletim sistemi Pardus’un geliştirimesi konusunda yapılan araştırmaların sonucunda Linux tabanlı olmasına karar verildi. 2011 yılının sonunda başlayan Tübitak’taki yeniden yapılanma sürecine kadar Linux tabanı kullanıldı. Yapılan değişiklikler ve süreç uzun sürmüştü. 2013 yılında yayınlanan Pardus 2013 bu yapılanmanın sonrasında ortaya çıkan yeni işletim sistemi sürümüydü. Bu sistemle birlikte Linux tabanı de terk edilmiş, yerine Debian kullanılmaya başlanmıştı.

Yeniden yapılanmaya kadar Pardus için işlevsel ve kullanışlı pek çok yazılım da geliştirildi. Paket yönetim sistemi Pisi, yapılandırma yöneticisi Çomar, kurulum aracı Yalı, açılış sistemi Müdür, ilk ayar sihirbazı Kaptan bunlardan en bilinenleri. Debian’a geçilmesiyle birlikte terk edilen bu projeler gönüllüler tarafından yürütülen Pisi Linux projesi kapsamında sürdürülmektedir.

Günümüzde Pardu s 19.5 XFCE (64-bit), Pardu s 19.5 GNOME (64-bit), Pardu s 19.5 Sunucu (64-bit), Pardus ETAP 5.2 (64-bit) ve Pardus 19.3 ARM64 (AARCH64)’yi buradan indirebilirsiniz.

Pardus projesi kapsamında bütünleşik siber güvenlik sistemi olarak geliştirilen Ahtapot, kimlik yönetim sistemi Engerek, etkileşimli tahta ara yüz projesi Etap ve büyük ve orta ölçekli kurum ya da kuruluşların tüm sistemi tek bir noktadan yönetmelerini sağlayan merkezi yönetim sistemi Liderahenk de kullanılabilir durumdadır.

Açık kaynak kodlu olması açısından geliştirilebilir bir yapıya sahip olan Pard us, kararlı sürümlerle yoluna devam ediyor. Sürüm Yönetimi Takvimi’ne göre ana sürüm 19’un 01/05/2023 tarihine kadar uzun süreli desteği sürecek. Ana sürüm 21 ise 01/05/2025 tarihine kadar aynı desteği alacak.